اقتصاد دانش بنیان

گفت وگو با سیدمحمداسماعیل جلالی، رئیس پارک علم و فناوری سمنان

نميتوان منکر نقش تعيين کننده پارکهاي علم و فناوري در رشد شرکتهاي دانش بنيان و اقتصاد مبتني بر اين شرکتها شد؛ اقتصادي که معاونت علمي و فناوري دولت يازدهم تمام هم و غم خود را روي آن گذاشت و آن را به نقطه مطلوبي رساند. روز به روز بر تعداد خدمات و امکاناتي که اين پارکها به مراجعان و مخاطبان خود ارائه ميدهند، افزوده ميشود. در اين ميان پارکهايي چون پارک علم و فناوري استان سمنان، با خلاقيت خود و درک عميقي که از مشکلات شرکتها دارند، خدمات بيشتري را به آنها ارائه ميدهند که ميتواند گره گشاي مشکلات شرکتهاي دانش بنيان و واحدهاي فناور باشد. در خصوص اين موضوع و مسائل ديگري که در پارک سمنان رخ ميدهد، با دکتر سيدمحمداسماعيل جلالي، رئيس پارک علم و فناوري استان سمنان، گفتوگو کرديم.

چند شرکت و واحد فناور در پارک و مراکز رشد سمنان استقرار دارند؟ چند شرکت توانسته اند به مرحله تجاري سازي و فروش برسند؟

ما در شش مرکز رشد خود، حدود 110 شرکت مستقر داريم که همه واحدهاي فناور و شرکتهاي مستقر در مراکز رشد، نوپا هستند. همچنين 65 شرکت و واحد فناور نيز در پارک مستقر هستند که اينها دوره رشد و بلوغ اوليه خود را طي کرده اند و کار تجاري سازي انجام ميدهند و اکثرا فروش کالا يا خدمات داشته اند.

 فعاليت اين شرکتها بيش از همه در چه حوزه هايي است؟

از آنجا که پارک استان سمنان، يک پارک جامع است، همه رشته ها امکان ورود و استقرار را دارند، اما با نگاهي به پراکندگي شرکتها درمي يابيم که اغلب آنها در بخش آي تي و آي سي تي فعال هستند و در رده هاي بعدي شاهد حضور شرکتهايي در حوزه هاي برق و الکترونيک، مکانيک، نانو، کشاورزي (بيشتر در حوزه زيستفناوري) و مهندسي پزشکي هستيم. البته در ساير رشته ها چون ساختمان و معدن هم شرکتهايي فعاليت ميکنند، اما اينها فراواني کمتري دارند.

 معمولا توصيه اي که به شرکتهاي استاني ميشود، اين است که ابتدا با استفاده از ظرفيتهاي استان، روي حل مشکلات استاني تمرکز کنند؛ آيا شرکتها و واحدهاي فناور توانسته اند در اين مسير گام بردارند؟ شما براي اين موضوع برنامه اي داريد؟

شخصا با کليت اين موضوع به طور کامل موافق نيستم. به نظرم نميتوانيم شرکتي را تاسيس کنيم که صرفا عملکرد منطقه اي، آن هم در حد يک استان کوچک، داشته باشد و بايد نگاه شرکتها ورود به مسائل فرامنطقه اي و بین المللی و ملي باشد. اصلا بحث مهم ما در مورد شرکتهاي دانش بنيان، مسائل صادراتي است و از شرکتها انتظار داريم که فراملي عمل کنند. اگر از شرکتها توقع داشته باشيم که به صورت منطقه اي فعاليت کنند، اين انتظار باعث کوچک و محدود شدن عملکرد شرکتها ميشود. هر منطقه مشکلاتي دارد و شرکتها نيز با نگاه به اين مشکلات ايجاد ميشوند، اما صرفا محدود شدن به حل آنها، آسيب بزرگي به شرکتها ميزند. البته اين نگاه بايد وجود داشته باشد و بعضي جاها نگاه به مسائل منطقه اي لازم است، مثلا بعضي شرکتها روي حل مشکل کم آبي منطقه تمرکز کرده اند، اما همانطور که گفتم باقي شرکتها روي مواد موثره دارويي، توسعه نرمافزارها و اپها، بهينهسازي انرژي و انرژيهاي نو، زيستفناوري و نانو کار ميکنند که هم ميتوانند به مشکلات استان برگردند و هم موضوعاتي فرامنطقه اي و ملي هستند. اصلا اين نگاه در نقشه جامع علمي کشور هم وجود دارد و در آنجا روي توجه به مسائل ملي و فراملي تاکيد شده و هدفگذاريهايي نيز انجام شده است که عبارتند از: آيتي و آيسيتي، زيستفناوري، موضوعات مربوط به انرژي و نفت. ضرورتي ندارد حتما شرکتي که در خوزستان مستقر است، روي بحث نفت کار کند، چون اين نياز کلان کشور و منطقه است و بايد در کل کشور به آن توجه خاص کرد.

 شرکتها و واحدهاي فناور مستقر چه مشکلاتي دارند و شما چطور در حل آنها به اين شرکتها کمک ميکنيد؟

حل يک دسته از مشکلات از توان پارک بيرون است، اما مشکلاتي نيز وجود دارند که پارک قادر به حل آنهاست که در اين زمينه ما تلاش ميکنيم تا اين مشکلات را از جلوي پاي شرکتها برداريم. مثلا اينکه شرکتها در زمينه تامين دستمايه اوليه براي شروع فعاليت مشکل دارند و ما به آنها تسهيلاتي با ضمانتهاي حداقلي، کارمزد تقريبا صفر و دوره بازپرداخت طولاني ميدهيم تا مشکل تامين سرمايه اوليهشان حل شود.

همچنين اکثرا با ايجاد شرکت و شرکتداري ناآشنا هستند و پارک در بخش مسائل اداري، مالياتي و مالي که جزو دغدغه هاي مهم است، در قالب مشاوره و برگزاري کارگاهها و کلاسهاي آموزشي کمک ميکند. بخشي از مشکلات شرکتها به زيرساختهاي تجاريسازي برميگردد که عبارتند از ثبت نام و نشان تجاري و اخذ گواهينامه ها که در اين بخش هم پارک خدمات خوبي به مخاطبان خود ارائه ميدهد. همچنين مشاورههاي حقوقي مرتب، منظم و سودمندي در اختيار شرکتها قرار ميگيرد. حتي ما زيرساختهاي مردم نهاد درست کرديم مانند اتحاديه واحدهاي فناور و شرکتهاي دانش بنيان استان که اين اتحاديههاي مردمنهاد بتوانند در حل مشکلات شرکتها با واحدهاي خارج از پارک، به شرکتها کمک کنند، چون همواره اين شرکتها با مجموعه هاي دارايي، بيمه و اخذ استاندارد معضلاتي دارند. از جمله اين مشکلات، استقرار اين شرکتها در شهرکهاي صنعتي و محيطهاي مسکوني (براي واحدهاي غيرآلاينده) است که اتحاديه به حل اين مسائل نيز کمک ميکند. مضاف بر اينها، وقتي شرکتي توسعه پيدا ميکند، سرمایه گذاری مجدد جزو اولين نيازهاي آن است که اين سرمايه را معمولا در بخش تجاري سازي استفاده ميکند.

براي اين منظور، به شرکتها کمک ميکنيم که از صندوق کارآفريني اميد، صندوق پژوهش و فناوري استان سمنان، صندوق فناوريهاي نوين و توسعه تکنولوژي، صندوق سها، صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران و از همه مهمتر صندوق نوآوري و شکوفايي و دفتر تجاريسازي معاونت علمي و فناوري و ساير نهادها تسهيلات دريافت کنند. ما در زمينه سرمایه گذاری خطرپذير نيز به شرکتها کمکهايي کردهايم و با مجموعه هايي مانند بنياد برکت و بسيج و امثالهم قرارداد داريم که در تامين سرمايه و توليد محصول مشارکت ميکنند. بخش خصوصي سرمایه گذاری را نيز فعال کرديم به اين صورت که در نمايشگاهها، ميز سرمایه گذاری داريم. اتفاقا در نمايشگاهي که به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، شانزده مجموعه خصوصي سرمایه گذاری دعوت شده بودند و همه موسسات با شرکتها جلسه برگزار کردند. از دل اين جلسات و ديدارها، تفاهمنامه هايي منعقد شد که به صادرات کالا نيز انجاميد و همچنان در حال پيگيري تفاهمنامه هاي ديگر نيز هستيم.

 به مشکلاتي اشاره داشتيد که حل آنها از عهده پارک خارج است؛ اينها چه هستند؟

معمولا بيشتر شرکتها و واحدهاي فناور با ادارات دارايي، بيمه و استاندارد مشکل دارند. قانون اين معضلات را شناسايي کرده و قوانين و دستورالعملهاي خوبي وضع کرده است، اما در مقام عمل آنطور که بايد اينها اجرا نميشوند و باعث نارضايتي برخي از شرکتها ميشوند.

 پارک علم و فناوري استان سمنان با چه مشکلاتي رو به رو است؟

ما سال گذشته آسيب شناسي گستردهاي انجام داديم و از شرکتهاي مستقر پرسيديم که چه مشکلي با پارک دارند. نتيجه اين شد که ما در زمينه پرداخت سرمايه، کمترين مشکل و در تامين فضاي فيزيکي مناسب براي شرکتها، بيشترين مشکل را داريم. علتش هم اين است که تخصيص اعتبار طرح تملک دارايي خيلي کمرنگ است و به خصوص براي استقرار کارگاهي شرکتها، فضاي کافي نداريم.

 و حرف آخر؟

مفيد ميدانم که در پايان به چند طرح مفيد و موثر پارک سمنان اشاره کنم که از سال گذشته آنها را به اجرا درآورديم و امسال هم آنها را ادامه ميدهيم. يکي از مهمترينشان که بسيار مورد استقبال قرار گرفت، حمايت از کسب و کارهاي خانگي فناورانه است که اعتبار لازم را به آنتخصيص داديم و در حال انجام است و ديگري نيز طرح اعطاي تسهيلات تجاريسازي است که آن هم از سال گذشته اجرا شده و به شرکتها و واحدهاي فناور پارک براي ثبت نشان تجاري، ثبت اختراع، بازاريابي، بازارسازي و مسائلي از اين دست، وامهايي پرداخت ميکنيم.

منبع: مجله دانش بنیان